
Podsumowanie artykułu
Temat:
W tym artykule przedstawiamy fakty i obalamy mity na temat wątroby i jej funkcji.
Fakty
Prawda. Do przeszczepu wątroby kwalifikowani są pacjenci, którzy ze względu na chorobę wątroby, mają mniej niż 90% szans na przeżycie 1 roku. Większość chorób wątroby prowadzi do marskości wątroby (czytaj więcej), więc jest ona najczęstszą przyczyną zakwalifikowania do przeszczepu.8
Tak. NAFLD obecnie jest zaliczana do chorób cywilizacyjnych. Według szacunków, już co czwarta osoba dorosła może być dotknięta tą chorobą. Szacuje się, że globalnie na NAFLD choruje aż miliard ludzi! W Stanach Zjednoczonych NAFLD jest najczęstszą przyczyną przewlekłej choroby wątroby, dotykającej od 80 do 100 milionów osób, u prawie 25% rozwija jej ostrzejsza postać – NASH (niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby).9
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) jest najczęstszą chorobą wątroby na świecie i przewiduje się, że już niedługo NASH stanie się najczęstszym wskazaniem do przeszczepu wątroby.9
To prawda. Witamina A jest metabolizowana i magazynowana w wątrobie.5,6 Przyjmowanie jej w dużych dawkach może wywołać toksyczność i doprowadzić do zagrażającej wątrobie hiperwitaminozy (nadmiar witamin w organizmie). Nagromadzenie witaminy A w wątrobie może prowadzić nawet do zwłóknienia i niewydolności wątroby.5 Dlatego stosując suplementację diety zawsze należy przestrzegać zalecanego dawkowania. Warto również sprawdzić, czy nie przyjmujemy kilku suplementów diety o podobnym
składzie.5,6
Tak. Zdecydowana większość leków jest metabolizowana w wątrobie, czego skutkiem w niektórych przypadkach może być uszkodzenie komórek wątroby (hepatocytów). Mamy wówczas do czynienia z polekowym uszkodzeniem wątroby.1 Groźne dla wątroby może być stosowanie zbyt wysokich dawek leku oraz stosowanie jednocześnie kilku leków mogących wpływać na swój metabolizm.1 Jednym z często stosowanych leków potencjalnie hepatotoksycznych jest paracetamol. Jest on dostępny w lekach jednoskładnikowych oraz w wielu lekach wieloskładnikowych, stąd duże ryzyko przyjęcia zbyt wysokiej dawki. Pamiętajmy, że maksymalna dozwolona dawka dobowa tej substancji (zawartej w lekach przeciwbólowych i tzw. lekach przeciwprzeziębieniowych) wynosi u dorosłych 4000 mg.2 Objawy uszkodzenia wątroby może wywołać już 2-krotne przekroczenie maksymalnej zalecanej dobowej dawki.2 Więcej na temat wpływu leków na wątrobę przeczytasz tu:
Tak, ale nie jest to jej jedyne zadanie. Wątroba jest prawdziwym mistrzem multitaskingu, czyli wielozadaniowości. O wszystkich jej funkcjach, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu, przeczytasz tu:
Zgadza się. Dieta przyjazna wątrobie to dieta lekkostrawna, z ograniczoną ilością tłuszczu, cukru i soli. Należy unikać potraw smażonych oraz fast food. Dieta powinna być dobrze zbilansowana - powinna zawierać pokarmy ze wszystkich grup: produkty zbożowe, warzywa, owoce, nabiał, mięso i oleje. Bardzo ważne jest picie wody i ograniczenie spożywania alkoholu.4
Pamiętajmy jednak, że dieta pacjenta z chorobą wątroby powinna być dobrana indywidualnie, biorąc pod uwagę stan odżywienia chorego i zapotrzebowanie jego organizmu.
Więcej na temat diety dla wątroby przeczytasz w tym artykule.
Prawda. Szczególnie niebezpieczny dla wątroby jest syrop glukozowo-fruktozowy, bardzo często dodawany do napojów i innych wysoko przetworzonych produktów. Syrop ten zawiera dużą ilość fruktozy, która w 99% jest pochłaniana przez wątrobę, a także stymuluje ten organ do tworzenia tkanki tłuszczowej. Obserwacje kliniczne wskazują na istnienie relacji pomiędzy spożyciem syropu glukozowo-fruktozowego a częstością występowania niealkoholowego stłuszczenia wątroby.7
Zgadza się. Z powodu braku nerwów wątroba nie generuje bólu. Jednak w wyniku wielu różnych chorób, wątroba może się powiększać, wywierając nacisk na otrzewną, zwaną torebką Glissona, otaczającą wątrobę. Torebka Glissona jest unerwiona czuciowo, dlatego jej napięcie może powodować uczucie ucisku lub nawet bólu.3
Przyspiesz regenerację wątroby dzięki Essentiale® Max
Mity
Nie. Nadmierne spożywanie alkoholu to bardzo silny czynnik ryzyka, ale nie jedyna przyczyna chorób wątroby. Nieprawidłowe funkcjonowanie wątroby może być również spowodowane innymi czynnikami, takimi jak wirusowe zapalenia wątroby (WZW typu B i C) oraz zespół metaboliczny (zaburzenie metabolizmu, związane m.in. z nadwagą i otyłością).10
Niestety nie. Równie ważna jak leczenie farmakologiczne jest zmiana stylu życia. Przede wszystkim chodzi o zmianę nawyków żywieniowych – unikajmy tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, ograniczmy spożycie cukrów prostych (np. słodyczy), zrezygnujmy z picia słodzonych napojów, wskazane jest też unikanie ostrych przypraw oraz pokarmów wzdymających (kapusta, cebula, rośliny strączkowe, szparagi, śliwki, gruszki, czereśnie).11 Warto wdrożyć regularną aktywność fizyczną, która ułatwia redukcję masy ciała oraz zwiększa wrażliwość na insulinę.12
Redukcja masy ciała jest korzystna dla funkcjonowania wątroby, ale tylko wtedy, gdy nie przebiega zbyt radykalnie i za szybko. Zmniejszenie masy ciała o 10% w ciągu 3 do 6 miesięcy przynosi poprawę stanu zdrowia – musi jednak odbywać się w sposób zaplanowany, czyli około 1 kg na tydzień.13
Wszelkie drakońskie diety, które zakładają szybkie tempo odchudzania, zwykle nie są trwałe, a dodatkowo mogą powodować gwałtowne uwolnienie dużej ilości tłuszczów do krwiobiegu, co może skutkować stłuszczeniem wątroby. Wątrobie nie pomogą także tzw. monodiety, w których dostarcza się organizmowi składników odżywczych niemal wyłącznie z jednej grupy produktów. Przykładem może być popularna dieta Dukana, przy której nadmierne spożycie białka wpływa negatywnie na wątrobę.13
Najwyższa pora obalić ten popularny mit – badania wskazują na liczne zalety picia kawy w kontekście zdrowia wątroby. Wykazano pozytywny wpływ picia kawy na enzymy wątrobowe, poziom stłuszczenia i zwłóknienia wątroby oraz ryzyko wystąpienia marskości.14,15 Warto pamiętać jednak o kilku zasadach picia kawy, z którymi możesz zapoznać się tu:
Rak wątroby to choroba silnie związana z poprzedzającą go marskością wątroby. Dlatego czynnikami ryzyka wystąpienia raka wątroby są czynniki prowadzące do marskości tego narządu. Wśród najsilniejszych czynników ryzyka wymienia się przewlekłe zakażenia wirusem zakażenia wątroby typu B i C. Szacuje się, że przewlekłe zakażenia WZW B oraz C odpowiadają za 50% i 25% przypadków raka wątroby odpowiednio. Nadmierne spożywanie alkoholu jest również wymieniane jako jeden z ważnych czynników predysponujących do wystąpienia raka wątroby14,15
Nie, nie zawsze. Zażółcenie skóry oraz białek oczu jest tylko jednym z szeregu objawów wirusowego zapalenia wątroby i nie zawsze musi wystąpić. Szacuje się, że na jedną osobę z wirusowym zapaleniem wątroby i żółtaczką przypada od 5 do 15 osób bez tego objawu.17
Źródłem fosfolipidów może być dobrze zbilansowana dieta. Produkty bogate w fosfatydylocholinę, czyli najważniejszy z fosfolipidów, to żółtko jaja, wątróbka, soja, orzeszki ziemne, szparagi oraz płatki owsiane. Jednak w przypadku złych nawyków żywieniowych może dochodzić do zaburzeń wchłaniania fosfatydylocholiny z produktów pokarmowych. Wtedy konieczne jest uzupełnianie diety fosfolipidami pozyskanymi z soi. Produkty zawierające fosfolipidy z soi to źródło fosfatydylocholiny bogatej w kwasy omega-6.19
Więcej na temat fosfolipidów przeczytasz tu:
To nieprawda. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) to najczęstsza choroba wątroby w krajach rozwiniętych. Co więcej jej częstość nadal wzrasta, co koreluje z rosnącą w populacji częstością otyłości oraz cukrzycy. Badania wykazały, że na NAFLD cierpi połowa osób zmagających się z cukrzycą typu 2 oraz 70% osób z otyłością.21
Więcej o stłuszczeniu wątroby przeczytasz tu:
- Gutkowski K et al. Hepatotoksyczność leków – mechanizmy sprawcze. Przegląd Gastroenterologiczny 2008; 3(6): 271–275.
- Indeks Leków MP – opis substancji paracetamol. http://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=631 – DOA: 16.11.2016.
- Damjanov I. Choroby wątroby i dróg żółciowych. W: Patofizjologia. Issue 1. Elsevier Urban & Partner. Wroclaw 2010: 273–278.
- American Liver Foundation, A Healthy Diet, a Healthier Liver, a Healthier You https://liverfoundation.org/for-patients/about-the-liver/health-wellness/nutrition/ - data dostępu: 29.03.2021.
- Mokrowiecka A. Wątroba a witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. http://gastrologia.mp.pl/lista/64073,watroba-a-witaminy-rozpuszczalne-w-tluszczach. – DOA: 2016.10.16.
- Bojarowicz H et al. Wpływ witaminy A na kondycję skóry. Probl Hig Epidemiol 2010; 91(3): 352–356.
- Wolańska D. Syrop glukozowo-fruktozowy i jego wpływ na zdrowie http://dieta.mp.pl/zasady/118347,syrop-glukozowo-fruktozowy-i-jego-wplyw-na-zdrowie. –DOA: 2016.10.16.
- Mokrowiecka A. Przeszczep wątroby. Gastrologia – Medycyna Praktyczna; https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/74668,przeszczep-watroby DOA: 2016.10.16 dostęp 09.05.2021
- Perumpail, B. J., Khan, M. A., Yoo, E. R., Cholankeril, G., Kim, D., & Ahmed, A. (2017). Clinical epidemiology and disease burden of nonalcoholic fatty liver disease. World Journal of Gastroenterology, 23(47), 8263–8276
- Blachier M et al. The burden of liver disease in Europe: A review of available epidemiological data. J Hepatol 2013; 58: 593–608.
- Jaczewska-Schuetz J. Żywienie w chorobach wątroby. http://dieta.mp.pl/diety/diety_w_chorobach/72098,zywienie-w-chorobach-watroby. – DOA: 2016.10.15.
- Kargulewicz A et al. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – Etiopatogeneza, epidemiologia, leczenie. Nowiny Lekarskie 2010; 79: 410–418.
- Olszanecka-Glinianowicz M. Dieta Dukana. http://dieta.mp.pl/diety/diety_alternatywne/66570,dieta-dukana. – DOA: 2016.10.16
- Morisco F. et al. Coffee and liver health; J Clin Gastroenterol 2014;48:S87–S90 https://journals.lww.com/jcge/Fulltext/2014/11001/Coffee_and_Liver_Health.24.aspx dostęp 09.05.2021
- Jarosz M. KAWA – wschodząca gwiazda prewencji chorób? Instytut Żywności i Żywienia; Wrzesień 2018. dostęp 09.05.2021
- European Society of Medical Oncology; Rak wątroby: poradnik dla pacjentów – informacje oparte na wytycznych ESMO dotyczących praktyki klinicznej – wer. 2014.1; dostęp 09.05.2021
- Juszczyk J, Pawłowska M. Ostre wirusowe zapalenie wątroby (WZW). http://gastrologia.mp.pl/choroby/watroba/50949,ostre-wirusowe-zapalenie-watroby-wzw. – DOA: 2016.10.16
- CDC Viral hepatitis https://www.cdc.gov/hepatitis/index.html dostęp 09.05.2021
- Kozłowska-Wojciechowska M. Niezbędne fosfolipidy; Terapia – w gabinecie lekarza rodzinnego, czerwiec 2014 https://terapia.com.pl/ dostęp 09.05.2021
- Gietka J. Klapaczyński J., Stłuszczenie wątroby - diagnostyka i leczenie, https://podyplomie.pl/medycyna/23439,stluszczenie-watroby-diagnostyka-i-leczenie, dostęp 29.03.2019.